فرق و تفاوت های اتانول (طبی و صنعتی) و متانول چیست؟ این دو ماده با اینکه هر دو الکل های گروه اول می باشند اما با یکدیگر از نظر فرایند تولید، کاربرد و میزان سمی بودن و یا نبودن تفاوت های عمده ای دارند. با توجه به مسمومیت های گزارش شده در اثر مصرف متانول ، بر آن شدیم که در این مقاله درباره ی تفاوت های میان این دو ماده و راه های تشخیص آن ها و تشخیص اتانول طبی و صنعتی از یکدیگر بیشتر بپردازیم. پس با ما همراه باشید.

تفاوت از نظر خواص

متانول (الکل چوب) یک ماده ی سمی است که چه استعمال خارجی و یا داخلی آن می تواند مسمومیت هایی را پدید آورد این ماده معمولا از فرایند های سنتزی حاصل می شود. برعکس این ماده، اتانول (الکل میوه) سمی نیست و حتی مصرف خوراکی آن در غلظت های مجاز در بسیاری از کشور ها رواج دارد. این ماده معمولا در کارخانه های مواد غذایی و با تخمیر محصولاتی مثل کشمش، ذرت ، خرما و… به وجود می آید.

از آنجایی که این مواد دو ترکیب کاملا متفاوت با یکدیگر هستند، خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی نیز با یکدیگر دارند که در جدول زیر می توانید مشاهده نمایید:

خواص متانول اتانول
فرمول شیمیایی CH3OH C2H5OH
جرم مولکولی 32.04 g/mol 46.07 g/mol
رنگ مایع بی رنگ مایع بی رنگ
دانسیته در دمای 20 درجه ی سانتی گراد .0.792 g/m³ 0.7893 g/cm3
نقطه ی جوش 64.7 °C 78.37 °C
نقطه ی انجماد -97.6 °C -114.1 °C

تفاوت در ساختار

اتانول در ساختار خود دارای گروه اتیل می باشد در حالی که متانول در ساختار خود دارای گروه متیل است:

تفاوت در کاربرد ها

همانطور که پیش از این نیز گفته شد این دو ماده از نظر کاربرد نیز با یکدیگر متفاوت هستند.

اتانول مصرف خوراکی دارد و در مشروبات الکلی با غلظت مشخص یافت می شود. این ماده بیشتر از نیشکر و ذرت تهیه می گردد. در سوخت برخی خودرو ها نیز از این ماده استفاده می شود. علاوه بر این ، به دلیل خاصیت ضد عفونی کنندگی ای که این ترکیب دارد از آن می توان در پد ، ژل و یا محلول های ضد عفونی کننده استفاده نمود. این ماده به دلیل حلالیت خوبی که دارد پایه ی بسیاری از رنگ ها و عطر ها نیز به حساب می آید.

کاربرد های مستقیم خود متانول اندک هستند و بیشتر برای تولید سایر مواد شیمیایی از جمله فرمالدهید، اسید استیک و… مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده برای دناتوره نمودن اتانول نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به این معنا که در الکل های صنعتی ناخالصی متانول نیز ممکن است وجود داشته باشد(دلیل سمی بودن الکل صنعتی وجود متانول می باشد). این ماده به دلیل خاصیت اشتعال پذیری ای که دارد به عنوان سوخت نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

تفاوت در روش تولید

این دو ماده از نظر روش های تولید هم با یکدیگر کاملا متفاوت هستند. اتیل الکل روش های گوناگونی برای تولید دارد اما عمده ترین روش تولید آن تقطیر مواد حاوی نشاسته نظیر سیب زمینی، نیشکر و ذرت می باشد در حالی که متیل الکل از تقطیر چوب حاصل می گردد.

پیشرفت های فناوری در دهه 1920 و دهه 1970 روند تولید متانول را تغییر داد ، امروزه از گاز طبیعی به عنوان خوراک برای تولید این ماده استفاده می شود. گاز طبیعی از طریق چندین مرحله از جمله استفاده از کاتالیزور ها ، فشار و گرمای زیاد فرآوری می شود و در نهایت به متیل الکل تبدیل می گردد.

تشخیص اتانول طبی و صنعتی

ممکن است نوشیدنی ها و مواد ضد عفونی کننده حاوی اتانولی که مصرف می کنید در صورتی که از منابع معتبری تهیه نشود حاوی ناخالصی سمی متانول باشد (به دلیل استفاده نمودن از الکل صنعتی) .

الکل صنعتی به دلیل مشمول نشدن در دامنه ی مواد غذایی یا دارویی مالیات کمتری دارد و ارزان تر است و دسترسی به آن راحت تر می باشد.

معمولا تولید کنندگان اتانول صنعتی به دلیل عدم نوشیدن این الکل ها توسط مصرف کنندگان(به دلیل دارا بودن متانول) به آن ترکیبات رنگی اضافه می نمایند و آن را زرد یا نارنجی رنگ می نمایند. باید توجه نمود که برخی افراد سودجو با افزودن آب ژاول (وایتکس) و یا سایر محلول های ضدعفونی کننده و شوینده به اتانول صنعتی آن را به رنگ سفید تبدیل می کنند و به عنوان الکل طبی به فروش می رسانند.

در نتیجه رنگ نمی تواند عامل اصلی برای تشخیص نوع طبی و یا صنعتی اتانول از یکدیگر باشد.

اما راهکار چیست؟

بهترین و در دسترس ترین راه برای تشخیص نوع طبی (اتانول بدون ناخالصی متانول) و صنعتی ( اتانول همراه با ناخالصی متانول) تست شعله می باشد. دو پنبه را به این مواد به طور جداگانه آغشته نمایید و سپس آتش بزنید. پنبه ی آغشته شده به نوع طبی در مرکز آبی و در کناره و انتهای شعله زرد می سوزد. پنبه ی آغشته شده به الکل صنعتی اما نارنجی رنگ (همان رنگ الکل صنعتی) می سوزد و شعله ی آن کوتاه تر از شعله ی اتانول طبی خواهد بود.

اگر الکل صنعتی تهیه شده با کمک وایتکس سفید رنگ شده باشد، تست شعله ی آن نارنجی رنگ و بسیار کوتاه خواهد بود و پایداری شعله ی به وجود آمده بسیار کم می باشد . پنبه آغشته شده به آن پس از اشتعال به سرعت خاموش و دیگر مشتعل نمی گردد.

راه های شیمیایی تشخیص متانول و اتانول از یکدیگر

تشخیص بو: برای تشخیص این کار 8 میلی لیتر از سدیم دی کرومات و 4 میلی لیتر سولفوریک اسید را با هم مخلوط کنید. سپس 10 قطره از این محلول را با الکل موجود درون لوله ی آزمایش مخلوط کنید. سپس مخلوط را بو نمایید اگر تند و تحریک کننده باشد ، متانول در الکل وجود دارد. اگر رایحه غالب میوه ای باشد ، فقط اتانول موجود است .

رنگ شعله: رنگ شعله ی نوع خالص اتانول مرکز آبی و در انتها و کناره های شعله زرد رنگ می باشد و متانول خالص کاملا آبی رنگ است.